Tandenknarsen

Tandenknarsen wordt door medisch specialisten ook wel bruxisme genoemd. Het is één van de meest voorkomende parasomnieën in ons land. Je schuurt met de tanden en kiezen over elkaar, waardoor er een luid schurend of knarsend geluid ontstaat.

De boven- en ondertanden schuiven tijdens de slaap onbewust over elkaar heen, waardoor dit geluid ontstaat. Tandenknarsen gebeurt meestal tijdens de slaap, mensen die er last van hebben, hebben het zelf vaak niet door dat ze tandenknarsen in slaap.

Over tandenknarsen

Wellicht lijkt tandenknarsen een onschuldige gewoonte tijdens het slapen, maar in de praktijk is dit niet zo. Sommige mensen knarsen ‘s nachts zo hard en met zoveel kracht, dat het glazuur van de tanden ernstig beschadigd kan raken. In sommige gevallen zetten tandenknarsers tot wel 120 kilo gewicht op hun tanden. Het is dus mogelijk dat wie veelvuldig en lang tandenknarst tijdens de slaap, zijn gebit kan ruïneren.

Bruxisme/tandenknarsen is niet onschuldig; het is erg slecht voor de tanden. Om die reden is een gang naar de specialist een goede vervolgstap. Er zijn diverse specialisten die kunnen helpen: bijvoorbeeld de tandarts, maar ook de psycholoog kan verlichting brengen.

Symptomen van tandenknarsen

Sommige mensen die tandenknarsen in slaap hebben dat zelf ‘s nachts niet door. Daardoor is de parasomnie in sommige gevallen erg moeilijk te herkennen. Het is vaak de partner die voor het eerst opmerkt dat zijn of haar partner ‘s nachts tandenknars. In andere gevallen ontdekt de tandarts flinke beschadigingen aan het gebit, waardoor het vermoeden van tandenknarsen ontstaat.

Toch zijn er een aantal symptomen waarbij je zelf kan concluderen dat hij wellicht aan bruxisme/tandenknarsen lijdt. Veel voorkomend zijn pijnklachten in de kaak, hoofdpijn, nekpijn of schouderpijn. Dat komt doordat de spieren van gezicht en kaken vaak erg gespannen zijn.

Andere symptomen zijn: een ploffend of klikkend geluid tussen de slaap en de bovenkaak, bijtranden aan de binnenkant van de wangen, versleten tanden, gevoelige tanden, hoofdpijn, ontzette kaken of een klagende partner. Mensen die tandenknarsen in slaap hebben vaak stress in hun leven. Daardoor kan het raadzaam zijn naar een psycholoog te gaan.

Ontstaan van bruxisme/tandenknarsen

De oorzaak van het tandenknarsen is doorgaans erg moeilijk te achterhalen. Vaak is tandenknarsen het resultaat van meerdere factoren die samen hun tol eisen. In de meeste gevallen ligt er een psychologische oorzaak aan ten grondslag, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn.

Sommige patiënten gaan tandenknarsen in de slaap doordat de boven- en onderkaak niet goed op elkaar passen. Daardoor schuift je ‘s nachts beide kaken onbewust over elkaar heen. Daarnaast kan je tandenknarsen erven van directe familieleden: 40 tot 60 procent van alle patiënten erft de parasomnie van een familielid. Ook problemen met het centrale zenuwstelsel zoals de ziekte van Parkinson of Huntington kunnen regelmatig tot tandenknarsen leiden.

In alle andere gevallen lijken psychische problemen de oorzaak van tandenknarsen tijdens de slaap te zijn. In veel gevallen is er sprake van een psychische stoornis, waaronder bijvoorbeeld ernstige stress, angst of depressie. In veel gevallen wordt tandenknarsen veroorzaakt door andere slaapproblemen, zoals slaapapneu, snurken of vermoeidheid overdag. Tandenknarsen komt vaak voor bij mensen die te veel alcohol drinken of roken. Tandenknarsen komt twee keer vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers.

Daarnaast kunnen bepaalde leefgewoontes zoals de inname van eten en drinken met cafeïne, zoals: koffie, cola en chocolade een rol spelen. Soms wordt het probleem veroorzaakt door drugs en medicijnen. Bekende veroorzakers zijn Prozac, XTC en cocaïne.

Gevolgen bruxisme/tandenknarsen

Tandenknarsen heeft voornamelijk gevolgen voor het gebit, maar kan ook leiden tot slaapgebrek, concentratieproblemen, relatieproblemen, en vermoeidheid. Dit fenomeen heeft dus ook sociale gevolgen. Daarnaast kunnen de tanden en kiezen ernstig beschadigd raken. Soms is het tandenknarsen zo ernstig, dat stukken tandglazuur of vullingen af kunnen breken. Tandenknarsen lijkt vaak tot vervroegde slijtage van het gebit. De voortanden zijn dan nauwelijks meer zichtbaar bij het lachen.

Vanwege deze problemen kunnen tandpijn en kiespijn ontstaan, evenals pijn in de kaakgewrichten, nekklachten en schouderklachten. Belangrijk is om het tandenknarsen in de slaap zo vroeg mogelijk te behandelen.

In de tussentijd kunnen partners die wakker worden gehouden door de tandenknarser, eventueel oordopjes aanschaffen. Daarmee wordt de nachtrust niet verstoord; in sommige gevallen krijgen partners slaapproblemen doordat de wederhelft ook een slaapprobleem heeft.

Diagnose en behandeling

Ten eerste moet de diagnose voor het tandenknarsen gesteld worden. Vaak is een video-opname van het slaapgedrag ‘s nachts al voldoende. Tandenknarsen wordt vaak opgemerkt door de partner of de tandarts bij een periodieke controle. Eenmaal de slaapstoornis is opgemerkt, kan deze verder behandeld worden door een tandarts of een psycholoog.

Behandeling

Alvorens psychische hulp te zoeken, is het raadzaam eerst een afspraak te maken met de tandarts. Er is jarenlang onderzoek gedaan naar tandenknarsen tijdens de slaap. Daardoor zijn er verschillende middelen op de markt gebracht die het probleem moeten verhelpen of op zijn minst verminderen.

Een tandarts kan een opbeetplaat of splint voorschrijven. Op die manier kan het gebit worden beschermd. In de meeste gevallen werken deze hulpmiddelen als een bitje. Niet iedereen slaapt daarmee even prettig, waardoor er nieuwe slaapproblematiek ontstaat. Verwoede tandenknarsers kunnen het plaatje bovendien gemakkelijk stukbijten. Ten slotte is de vraag of een bitje het probleem echt kan verhelpen of verminderen. Experts zijn het er onderling niet over eens. Wel is duidelijk dat het gebruik van een splint van 2 tot 3 millimeter dik ervoor kan zorgen dat het gebit niet nog verder beschadigd raakt. Deze bitjes kun je zelf ook eenvoudig aanschaffen en op maat maken door ze in warm water te laten weken en erna op je tanden te drukken.

In veel gevallen wordt tandenknarsen in slaap veroorzaakt door stress. Hiervoor kan je doorverwezen worden naar een psycholoog. Deze kan cognitieve gedragstherapie en gedragsoefeningen bieden, zodat je van het tandenknarsen af kan komen. Sommige psychologen bieden een cursus die gewijd is aan dit probleem. Ook hier geldt dan niet iedereen baat heeft bij de psychologische aanpak. Zelfs als je antidepressiva krijgt voorgeschreven, blijft je tandenknarsen.

Soms kan ten slotte een fysiotherapeut helpen bij tandenknarsen. Bijvoorbeeld door pijn in de kauwspieren en de bewegingsbeperkingen op te lossen. Veel mensen kunnen hun mond niet meer goed openen. Door ontspanningsoefeningen te doen, massage en het bewust worden van het probleem kan het gedrag uiteindelijk veranderd worden.

Raadzaam is het probleem zo vroeg mogelijk aan te passen. Eenmaal je niet meer knarst, kan de tandarts het gebit weer herstellen met het gebruik van witte vulmaterialen. Later kunnen dan kronen worden toegevoegd, evenals orthodontie in sommige gevallen.

Lotte Krijger

Slaapexpert

Mijn naam is Lotte Krijger en ik hou van slapen! Ik verzamel graag informatie over slapen en slaapgerelateerde producten wat ik met plezier deel op deze website. Als moeder van een jonge dochter heb ik zelf veel te maken gehad met slapeloze nachten, waarbij veel tips en informatie vanuit eigen ervaringen voort komen. Een goede nachtrust is belangrijk en dat gun ik iedereen! Heeft u nog vragen, of ziet u graag een blog over een bepaald onderwerp, neem dan contact met mij op!