De laatste jaren zijn de meningen erover verdeeld: is het slapen met een mobiele telefoon op het nachtkastje slecht voor de slaap? Talloze onderzoekers hebben er onderzocht naar gedaan. Naast dat de straling van de smartphone inderdaad fysieke gevolgen heeft, heeft de smartphone ook invloed op de slaapkwaliteit vanwege psychische redenen.
We leven in een wereld waarin het gebruik van de mobiele telefoon steeds belangrijker wordt. Het is dan ook moeilijk om een dag zonder op pad te gaan. Het laten liggen van de smartphone op het nachtkastje kan schadelijk zijn voor de gezondheid. Het uren gebruiken van smartphones voor het slapengaan kan leiden tot nachtmerries en slaapproblemen. Het gevoel van niet kunnen slapen maakt zich dagelijks meester over de gebruiker. Ongeveer een derde van de Nederlandse bevolking slaapt minder dan zes uur per nacht. Sommige experts zijn dan ook van mening dat smartphones en overige digitale schermen uit de slaapkamer verbannen moeten worden.
De effecten van de smartphone
Slaap je met een smartphone op het nachtkastje, dan ben je lang niet de enige. Na verluidt zijn er miljarden mensen die de mobiele telefoon naast heb op het nachtkastje leggen. Velen kunnen daarnaast de verleiding niet weerstaan de smartphone in bed te gebruiken. De blauwe tinten op het scherm kunnen ervoor zorgen dat we ons minder moe voelen. Dit komt doordat het slaaphormoon melatonine door het blauwe licht wordt afgebroken.
De straling die uit smartphones komt kan bovendien van invloed zijn op de slaapkwaliteit. Het gebruiken van de smartphone in bed kan leiden tot verschillende psychische klachten, zoals bijvoorbeeld het regelmatig hebben van nachtmerries, slapeloosheid en ‘s nachts weer wakker worden. Dat komt mede doordat de smartphone melatonine afbreekt en op die manier de biologische klok in de war stuurt. Bovendien heeft de smartphone vaak een dwingende rol bij velen. Men moet nog even iets opzoeken, nog even een mailtje lezen over de vergadering van morgen, of maakt ruzie op Facebook. Het zijn allemaal prikkels die ervoor zorgen dat we gestrest raken. Stress heeft een zeer nadelige invloed op de slaapkwaliteit. Er zijn dus zowel fysieke als mentale gevolgen van de smartphone.
Zelfs de World Health Organization (WHO) heeft onderzoek gedaan naar de effecten van elektronische apparaten op de slaap. Ionische straling en verschillende golflengtes leidt ertoe dat de slaap geremd wordt. Verder zouden er effecten zijn op de spermakwaliteit van mannen. Daarom raden experts af om de smartphone in de broekzak te dragen.
Straling
De effecten van de smartphone op de slaap worden veroorzaakt door de straling in de mobiele telefoons. Een mobiele telefoon werkt aan de hand van radiogolven. Deze elektromagnetische golven worden voortdurend uitgezonden. Dit betekent dat de straling altijd in de slaapkamer aanwezig is zolang de smartphone aanstaat. Ook als men de smartphone niet recht voor het gezicht houdt. Voornamelijk de stralingen van het draadloos netwerk zoals WiFi en 4G zijn erg schadelijk en kunnen de slaap aanzienlijk negatief beïnvloeden. Een andere oorzaak is het blauwe licht op de smartphone.
Blauw licht
Het hormoon melatonine regelt de slaap. Dit hormoon wordt afgebroken door het blauwe licht van de smartphone. Uit onderzoek blijkt dat voornamelijk blauw licht negatieve invloeden heeft. Een oplossing kan dus zijn om gebruik te maken van een nachtfilter. Er zijn diverse gratis apps op de markt die het scherm ‘s nachts voorzien van een rode tint. Bovendien bieden Android en iOS ook zelf instellingen om een rood licht te bewerkstelligen.
Melatonine is een natuurlijk hormoon dat verantwoordelijk is voor het slaap-waakritme. Overdag worden we veel aan licht blootgesteld. Daardoor voelen we ons overdag niet slaperig. ‘s Nachts wordt het donkerder en neemt de productie van melatonine toe. Daardoor krijgen we het slaperige gevoel. Het lichaam bereidt ons uren voor het in slaap vallen al voor op de slaap die komen gaat.
Blauw licht stuurt de biologische klok in de war. Door het blauwe licht wordt de productie van melatonine afgeremd en zelfs afgebroken. Het slaperige gevoel blijft dan weg. Men valt daardoor minder snel in slaap, en bovendien slaapt men ook minder lang. Het zijn niet alleen mobiele telefoons die slecht zijn voor de slaap. Ook het gebruik van tablets, laptops en televisie kan de slaapkwaliteit nadelig beïnvloeden. Al deze apparaten stralen namelijk blauw licht uit. Bovendien is de gebruiker actief bezig met het verwerken van de informatie die hij tot zich neemt op het digitale apparaat.
Psychische gevolgen
Het niet kunnen slapen als gevolg van de smartphone heeft niet alleen te maken met de afbreuk van het hormoon melatonine. Uit onderzoeker blijkt dat ook er ook psychische oorzaken zijn die ervoor kunnen zorgen dat we ‘s nachts minder slapen. De meeste mensen gebruiken hun mobiele telefoon in bed. Het idee dat men ontspannen wordt van nog even televisie kijken of de smartphone gebruiken, is onjuist. Doordat je voor de slaap nog met je mobiele bezig bent, ontstaat er cognitieve stimulatie. Dit betekent dat de hersenen actief bezig zijn. Ook het lezen van verhalen op de e-reader is slecht, ondanks dat deze als een digitaal boek gezien wordt. De belangrijkste reden is wederom het blauwe licht.
Door het lezen en het uitvoeren van handelingen op de smartphone blijven de hersenen actief. We denken na over de inhoud van mailtjes en appjes. Bovendien stelt slaaponderzoeker Gerard Kerkhof dat bijvoorbeeld boze appjes van vrienden invloed heeft op onze emoties. Daarnaast komen er piepjes en andere geluiden uit de mobiele telefoon, waar we wakker van blijven. De smartphone op stil zetten is vaak niet voldoende, omdat het trillende geluid ons toch wakker houdt. Kerkhof pleit er dan ook al jaren voor om alle digitale schermen uit de slaapkamer te verbannen.
Slaapproblemen voorkomen
In principe is de slaapkamer bedoeld om in te slapen en in te vrijen. Om deze reden is het raadzaam de telefoon en de laptop niet in dezelfde kamer te gebruiken als de slaapkamer. De slaapkamer moet een plek zijn die echt geassocieerd wordt met de slaap. Er zijn in principe twee manieren om beter te slapen: zet de smartphone voor het slapen uit en laat de smartphone ook uit. Zoek niet tussentijds nog iets op. Twijfel niet of de wekker wel gezet is. Om deze reden heb je dus een aparte wekker nodig. Een andere oplossing is de smartphone in de keuken of de woonkamer te leggen.
Sommige mensen vinden het niet prettig om de telefoon helemaal uit te doen of weg te liggen. Verbreek dan in ieder geval de verbinding met het internet en WiFi, omdat deze radiogolven het vaakst de slaap verstoren. Experts zijn het er onderling over eens dat de smartphone tenminste een meter van het lichaam verwijderd moet zijn bij de slaap. Het leggen van de smartphone onder de kussen om zo de slaapactiviteit te meten aan de hand van apps, is afgeraden. Ten eerste omdat de warmte in de telefoon dan niet weg kan, waardoor er brandgevaar ontstaat. Ten tweede omdat de straling uit de smartphone dan erg dicht bij het gezicht komt. Het plaatsen van de smartphone bij lichaamsdelen (bijvoorbeeld: onder het hoofd, bij de beha in) is schadelijk voor de organen.
Een andere psychisch effect is dat de angstwaarden verhoogd zijn. Het gebruik van de smartphone kan dus leiden tot: stress, slapeloosheid, slechte concentratie, nachtmerries en hoofdpijn. We zijn immers continu bezig met wat er in de digitale wereld gebeurt. Een goede gezonde gewoonte is dan ook de smartphone zoveel mogelijk uit de slaapkamer te weren. Het is goed om soms even een pauze van de telefoon te nemen.
Wat wel echt helpt om in slaap te vallen: luister naar rustige muziek, praat nog even met de partner of familieleden voor het slapen gaan, of lees een goed boek. Voorkom daarbij wel dat het boek te veel prikkelt, omdat de hersenactiviteit anders toeneemt en dit hetzelfde effect heeft als het gebruik van de smartphone.