Men slaapt ‘s nachts tussen de acht en de tien uur per nacht, maar voelt zich overdag desondanks toch erg moe. In veel gevallen is er dan sprake van idiopatische hypersomnie. Deze vorm van hypersomnie behoort tot de slaapstoornissen.
Mensen met idiopatische hypersomnie slapen ‘s nachts goed en hebben een goede nachtrust. Toch voelen zij zich overdag slaperig en vermoeid. Men heeft moeite met het wakker worden en op te staan. In sommige gevallen lijkt deze slaapstoornis op narcolepsie.
Wat is idiopatische hypersomnie?
Mensen die idiopatische hypersomnie hebben, slapen ‘s nachts zonder steeds wakker te worden. Na een volle nacht slaap, staat men ‘s morgens vermoeid weer op. Men heeft moeite om wakker te worden en uit bed te gaan. Wanneer men wakker is, heeft men het gevoel nog te slapen en reageert derhalve slaapdronken. Veel patiënten met idiopatische hypersomnie zijn ‘s ochtends erg verward en weten niet meteen waar ze zijn. In sommige opzichten lijkt deze slaapstoornis op narcolepsie.
Bij narcolepsie werken dutjes overdag erg verfrissend en voorkomen ze slaapaanvallen. Patiënten die idiopatische hypersomnie hebben, vallen doorgaans niet in slaap, hebben geen last van kataplexie en dutjes overdag duren doorgaans erg lang. Daarom voelen ze niet verfrissend aan. Men blijft zich moe voelen, zelfs als hij overdag veel slaapt. Door het gebrek aan energie leiden de school- en werkprestaties eronder. Bovendien is er sprake van verminderd sociaal contact, wat leidt tot andere psychische problemen zoals depressies.
Idiopatische hypersomnie herkennen
Het is in sommige gevallen lastig idiopatische hypersomnie te herkennen, omdat er in bepaalde opzichten overeenkomsten zijn met de slaapziekte narcolepsie. Toch zijn er een aantal belangrijke verschillen. Mensen die aan narcolepsie lijden, doen vaak maar korte dutjes die voor hen erg verfrissend werken. Mensen met idiopatische hypersomnie slapen vaak veel langer en voelen zich daarna nog steeds vermoeid. Daarnaast is er geen sprake van kataplexie.
Mensen met idiopatische hypersomnie dromen minder vaak en snel dan mensen met narcolepsie.
Wel is er sprake van een aantal gelijkaardige symptomen: men voelt zich erg slaperig en vermoeid overdag, functioneert minder goed en heeft problemen met het geheugen. Er is sprake van vermoeidheid, ondanks een gewone nachtrust van tussen de acht tot tien uur per nacht. Men heeft moeite met wakker worden. Bij het doen van dutjes, werken deze vaak niet verfrissend. Men klaagt regelmatig over hoofdpijn en duizeligheid of heeft last van koude handen en voeten.
Er is in veel gevallen sprake van psychische klachten, zoals bijvoorbeeld een depressie. Toch is er een verschil tussen mensen die depressief zijn, en mensen die lijden aan idiopatische hypersomnie. Iemand met een depressie kan erg moe zijn, maar valt niet zomaar in slaap. Dat terwijl dit bij idiopatische hypersomnie wel het geval is. Het is derhalve dus niet aannemelijk dat iemand die veel en lang slaapt, per definitie een depressie heeft. Wie twijfelt tussen de oorzaak van zijn vermoeidheid, kan het beste een specialist zoals de huisarts raadplegen.
Groepen
Idiopatische hypersomnie komt niet bij iedereen voor. In veel gevallen weten veel patiënten niet dat zij last hebben van deze slaapstoornis, omdat de slaapstoornis pas voor of rond het dertigste levensjaar tot ontwikkeling komt. Het is een ernstige slaapstoornis die maar weinig verandert. Doordat men zich voortdurend vermoeid voelt, werkt deze slaapstoornis erg invaliderend.
Deze vorm van hypersomnie komt bij zowel mannen als vrouwen evenveel voor. Idiopatische hypersomnie komt minder vaak voor dan narcolepsie. Kinderen hebben er meestal geen last van. Als de diagnose wel wordt gesteld tijdens de kinderjaren, is dit zeer zeldzaam. Het komt relatief vaak voor bij families waarbij familieleden vaker deze slaapstoornis hebben. Er is echter nog geen bewijs gevonden dat de ziekte inderdaad erfelijk is.
Bovendien is idiopatische hypersomnie maar moeilijk te behandelen, mede omdat er geen oorzaak van bekend is. Wel is het inmiddels mogelijk een diagnose te stellen.
Diagnose idiopathische hypersomnie
In sommige gevallen is het moeilijk een diagnose voor idiopatische hypersomnie te stellen. Dat komt mede doordat de slaapstoornis sterk lijkt op een aantal andere slaapstoornissen, waaronder narcolepsie. Voor het stellen van de diagnose is een gang naar de specialist noodzakelijk. In veel gevallen is een consult met de huisarts voldoende, die vervolgens zal doorverwijzen naar een specialist in een slaap-waakcentrum of een neuroloog. Er wordt meestal eerst bloed- en urineonderzoek gedaan. Daarbij wordt gekeken of de symptomen niet worden veroorzaakt door medicijn- of drugsgebruik.
Verder wordt er in veel gevallen een slaaponderzoek (polysomnografie gedaan, waarbij de spieractiviteit, hersengolven en ademhaling wordt onderzocht. Tijdens een slaaponderzoek wordt uitgesloten dat de klachten worden veroorzaakt door narcolepsie, Restless Legs Syndrome (RLS) of slaapapneu.
Behandeling
De behandeling van idiopatische hypersomnie kan erg ingewikkeld zijn, omdat er geen directe oorzaak voor het probleem is. In tegenstelling tot narcolepsie is niet duidelijk waar idiopatische hypersomnie door veroorzaakt wordt. Toch worden doorgaans dezelfde methodes gebruikt om de symptomen te bestrijden. Ook hier geldt: idiopatische hypersomnie is vaak niet te genezen, maar de problematiek is wel te verlichten.
In veel gevallen krijgt men medicatie als Ritalin of Modafinil. Soms worden er ook antidepressiva of andere slaapmedicatie voorgeschreven. Daarnaast dient men leefregels op te volgen. Daarbij hoort het aannemen van een permanent slaapritme: men gaat elke dag op hetzelfde tijdstip naar bed, en wordt op hetzelfde tijdstip ‘s morgens wakker. Dit betekent dat men ook op vakantie en in het weekend dit slaapritme dient aan te houden