door Lotte Krijger
Overdag in slaap vallen
- - Over hypersomnie
- - Primaire hypersomnia
- Narcolepsie
- Idiopathische hypersomnie
- Periodieke hypersomnie (Kleine-Levin Syndroom)
- Habitueel slaaptekort
- - Symptomen en diagnose
Inhoudsopgave
Overdag in slaap vallen is een verschijnsel dat meestal voortkomt uit een slechte slaaphygiëne. In sommige gevallen gaat het hier om slaapziektes, maar in andere gevallen gaat het meestal om een effect dat optreedt als gevolg van te weinig slapen. Overdag in slaap vallen wordt ook wel hypersomnie genoemd.
Hypersomnie betekent dat je last hebt van overmatige slaperigheid overdag. Er zijn verschillende soorten hypersomnia, zoals narcolepsie, idiopatische hypersomnie, periodieke hypersomnie en habitueel slaaptekort. Voornamelijk habitueel slaaptekort is een veel voorkomende oorzaak van het zomaar in slaap vallen.
Over hypersomnie
Ongeveer 15 procent van de bevolking heeft naar schatting last van slaperigheid overdag. In veel gevallen leidt dit tot de drang overdag in slaap te vallen. Zomaar overdag in slaap vallen is vaak niet het gevolg van een slaapstoornis, maar van een slecht slaapritme. Slechts 2 procent van de mensen heeft last van hypersomnie, als gevolg van slaapstoornissen.
Er is een verschil tussen een slecht slaap ritme en een slaapstoornis. Slaperigheid overdag kan dus het gevolg zijn van slaapstoornissen of andere ziektes. Sommige ziektes kunnen bijvoorbeeld slaapapneu of een depressie veroorzaken. Als gevolg van deze omstandigheden treedt dan hypersomnie op. Hetzelfde geldt voor infectieziektes. Als je last hebt van hypersomnie als gevolg van een ziekte wordt dit een ‘secundaire stoornis’ genoemd. In een onderzoek uit 2018 is er gekeken naar de oorzaken van hypersomnie en narcolepsie. Hieruit zijn de volgende oorzaken gekomen:
Primaire hypersomnia is het tegenovergestelde: er is geen sprake van lichamelijke of psychische problemen, maar de slaapstoornis zorgt voor een slaperig gevoel en een behoefte aan slaap overdag.
Primaire hypersomnia
Er is sprake van primaire hypersomnia als er geen andere oorzaken zijn voor de slaapproblemen. Er is hierbij dus geen sprake zijn van een lichamelijk of psychisch probleem. Als de slaapstoornis de veroorzaker van het probleem is, is er sprake van primaire hypersomnia. Deze hypersomnia zijn onderverdeeld in verschillende soorten.
Narcolepsie
De belangrijkste primaire hypersomnia is narcolepsie. Het is een neurologische chronische slaapstoornis. Deze wordt gekenmerkt door ernstige slaperigheid overdag. Hierdoor val je overdag zomaar in slaap en kan dat niet tegengaan. Deze slaapaanvallen kunnen op ieder moment voorkomen, zelfs als de patiënt de nacht ervoor voldoende heeft geslapen.
Een groot deel van de patiënten met narcolepsie, heeft last van een bijverschijnsel. 70 procent van de patiënten heeft last van kataplexie. Kataplexie is een belangrijk symptoom van narcolepsie en leidt tot een kort verlies van spanning in de spieren. Dit gebeurt bij heftige emoties, zoals bijvoorbeeld hard lachen, verdriet, woede of tijdens het sporten. Ook onverwachte emoties kunnen leiden tot een dergelijke aanval. Veelal gaat het om de gezichtsspieren, nek- en beenspieren die korte tijd kracht verliezen. Er bestaan aanvallen van kataplexie die het complete lichaam weten te verlammen. Desondanks is de patiënt wel bij bewustzijn, maar kan dus niet meer bewegen.
Mensen met narcolepsie hebben naast de drang veel te slapen en kataplexie, soms ook last van zogenaamde hypnagoge hallucinaties. Daarmee worden levensechte nachtmerries bedoeld. Een verstoorde nachtelijke slaap en slaapverlamming komt regelmatig voor bij patiënten die narcolepsie hebben. Narcolepsie is (nog) niet te genezen, maar door je levensstijl aan te passen, speciale medicatie en regelmatig dutjes te doen, kan de je de kwaliteit van leven wel verbeteren en worden de aanvallen minder.
Voor meer informatie, zie ook onze pagina over Narcolepsie
Idiopathische hypersomnie
Een minder bekende oorzaak is idiopatische hypersomnie. Daarover is slechts weinig duidelijk, maar de belangrijkste symptomen komen sterk overeen met de symptomen van Nacolepsie. Mensen met idiopatische hypersomnie zijn overdag erg slaperig, terwijl men ‘s nachts extreem lang slaapt, tot wel 12 uur per etmaal. Toch helpen dutjes overdag niet, zoals ze bij narcolepsie wel werken. In tegenstelling tot narcolepsie hebben mensen met idiopatische hypersomnie minder last van het overdag, zomaar, in slaap vallen. Bij het in de ochtend wakker worden zijn mensen met idiopatische hypersomnie nog niet goed wakker en kunnen ze slaapdronken overkomen. Ook kan het zijn dat ze nog het gevoel hebben te slapen of erg verward te zijn.
Voor meer informatie zie ook onze pagina over Idiopatische hypersomnie.
Periodieke hypersomnie (Kleine-Levin Syndroom)
Een zeer zeldzame aandoen is de zogenaamde periodieke hypersomnie, door specialisten aangeduid als Kleine-Levin Syndroom (KLS). Het is een zeer zeldzame en complexe neurologische ziekte. Kenmerkend aan dit syndroom is dat de hoeveelheden slaap regelmatig veranderen, evenals het gedrag. Aan het begin van een aanval voelt de patiënt zich langzaam aan suf. Het grootste deel van de dag en nacht wordt er dan geslapen, tenzij er moet worden gegeten of voor een toilet bezoek.
Als je tijdens een aanval wakker bent kan het zijn dat je niet goed reageert, alsof je onder invloed bent of op een erg kinderlijke manier. Daarbij zijn kenmerken als verwarring, gebrek aan energie, emotieloosheid en desoriëntatie goed zichtbaar. De meeste mensen met KLS zeggen dat voor hen alles onscherp is en dat zij het licht en geluid niet goed kunnen verdragen. Door het tekort aan eetmomenten komt er soms dwangmatige vraatzucht voor. Daarnaast is er soms sprake van ongeremde hyperseksualiteit.
KLS-aanvallen komen regelmatig voor. Ze zijn ‘cyclisch’, wat betekent dat de ongemakken die het syndroom met zich meebrengt, soms dagen, weken of maanden aan kunnen houden. Mensen met KLS kunnen vaak niet naar school, zijn te moe om te werken of kunnen niet goed voor zichzelf zorgen. De meeste mensen brengen de hele dag en nacht op bed door, zijn steeds moe en communiceren nauwelijks met de mensen om hen heen. KLS is moeilijk te diagnosticeren, omdat deze mensen geen eentonig beeld laten zien. Veel van de mensen met KLS hebben slechts last van enkele kenmerken van KLS, maar niet alle.
Voor meer informatie zie ook onze pagina over het Kleine-Levin Syndroom
Habitueel slaaptekort
Habitueel slaaptekort wordt ook wel het Behaviorally Induced Insufficient Sleep Syndrome genoemd. Deze naam is afkomstig vanuit de slechte slaaphygiëne van mensen, waardoor het een gewoonte is gewoorde om te kort te slapen. Hierdoor voel je je overdag slaperig, valt zomaar in slaap en heb je weinig zin om iets te doen gedurende de dag. De aandoening komt voort uit onvoldoende nachtrust. Daardoor is dit syndroom de meest voorkomende oorzaak van overdag in slaap vallen onder de bevolking. Gelukkig is dit wel op te lossen door je slaapgewoonten aan te passen naar een slaapritme en hoeveelheid slaap welke goed bij je past.
Symptomen en diagnose
Belangrijk is dat je de slaapproblemen serieus neemt. Zeker wanneer je regelmatig in slaap valt tijdens activiteiten overdag, is het waardevol de oorzaak te laten onderzoeken. Een eerste stap is een beter slaapritme te vinden. Zo kan een slaapdagboek jou misschien wel helpen inzicht te krijgen in je eigen slaap!
Het 6 minuten slaapdagboek
Slaapdagboek
Mocht dit niet lukken of niet de juiste resultaten bieden, dan is een gang naar de (huis)arts een goede volgende stap. Hierbij worden gekeken naar de symptomen van Hypersomnia:
Als je minimaal drie keer per week over een periode van drie maanden overmatig slaapt en je slaper voelt overdag kan er sprake zijn van hypersomnia. Hierbij kan er dan ook sprake zijn van
- Herhaaldelijk in slaap vallen op een dag
- Moe zijn terwijl je langer dan 9 uur slaapt
- Moeite met wakker worden in de ochtend
Mocht je hier last van hebben en je ook beperkingen op je eigen functioneren ervaren is het goed om hier hulp bij te vragen.
Lotte Krijger
Slaapexpert
Mijn naam is Lotte Krijger en ik hou van slapen! Ik verzamel graag informatie over slapen en slaapgerelateerde producten wat ik met plezier deel op deze website. Als moeder van een jonge dochter heb ik zelf veel te maken gehad met slapeloze nachten, waarbij veel tips en informatie vanuit eigen ervaringen voort komen. Een goede nachtrust is belangrijk en dat gun ik iedereen! Heeft u nog vragen, of ziet u graag een blog over een bepaald onderwerp, neem dan contact met mij op!
Veel gestelde vragen
Wat is narcolepsie?
Narcolepsie is een verschijnsel waarbij je zomaar in slaap valt. Je ervaart de onweerstaanbare behoefte te slapen. In veel gevallen kan je niets anders doen dan aan de slaap toegeven. Het opvallende van narcolepsie is dat de slaapaanvallen vaak overdag voorkomen.
Wat is idiopatische hypersomnie?
Idiopatische hypersomnie is een verschijnsel waarbij je altijd moe bent, ondanks de hoeveelheid uren die je slaapt. Je ervaart moeite met wakker worden en opstaan en bij het ontwaken kan je erg verward zijn en slaapdronken reageren. Het lijkt in grote mate op narcolepsie, maar je valt niet overdag in slaap.
Wat is het Kleine-Levin Syndroom?
Bij het Kleine-Levin syndroom ben je de hele dag extreem moe. Het grootste deel van de dag wordt al slapend doorgebracht. Het gevolg van de extreme moeheid is dat je amper nog kan functioneren. De klachten komen voor in aanvallen. Tijdens de aanvallen heeft men soms last van extreme vreetbuien of hyperseksualiteit.
Hoe komt het dat ik overdag vaak moe ben?
Vermoeidheid overdag kan vele oorzaken hebben. Het belangrijkste is om deze klachten serieus te nemen! Moeheid kan voortkomen uit een slecht slaappatroon, waardoor je 's nachts te weinig slaapt en hierdoor overdag moe bent. De moeheid kan ook voortkomen uit een primaire hypersomnie of uit een andere ziekte.
